ΟΡΙΣΜΟΙ
Το στρες αποτελεί διεθνή όρο της νευροβιολογίας και αναφέρεται σε μια πολυσύνθετη έννοια. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να δοθεί ένας σαφής, συγκεκριμένος και περιεκτικός ορισμός του.
Ως Stress νοείται:
«Η διαταραχή της ομοιόστασης του οργανισμού κάτω από ακραίες εσωτερικές ή περιβαλλοντικές εξωτερικές συνθήκες»,( Walter Cannon ,1932)
«Η μη-συγκεκριμένη ανταπόκριση του σώματος σε κάθε απαίτηση για αλλαγή» , (Hans Seyle, 1974)
«Η πραγματική ή θεωρούμενη έλλειψη ισορροπίας μεταξύ των απαιτήσεων του περιβάλλοντος που χρειάζονται για την επιβίωση, και των ικανοτήτων του ατόμου να προσαρμοστεί σε αυτές τις απαιτήσεις» ,(Lazarus and Folkman, 1984, Chrousos
and Gold, 1992).
«Το αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντός γεγονός που είτε μέσω της υπερδιέγερσης είτε της υποδιέγερσης οδηγεί σε ψυχολογική και σωματική ένταση». ,(Aldwin C., 1994).
Γενικότερα, η έννοια του στρες εμπεριέχει τη συναισθηματική, ψυχολογική και σωματική αντίδραση του ατόμου προκειμένου να αντιμετωπίσει, μεταβάλει ή αποφύγει καταστάσεις που απειλούν την εσωτερική του ισορροπία.
ΑΙΤΙΕΣ
Ως κύριες αιτίες πρόκλησης του στρες λαμβάνονται ευχάριστα και δυσάρεστα γεγονότα της ζωής και κοινωνικές αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή του ατόμου, ειδικότερα δε με χαρακτήρα απρόβλεπτο, αναπόφευκτο, έντονο, μη οικείο, πολύ σημαντικό.*1
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΡΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ
Πηγή Προέλευσης :
Σωματικό (καταβολή σωματικής δύναμης)
Περιβαλλοντικό (έκθεση σε περιβαλλοντικά φαινόμενα)
Ψυχολογικό (συμπεριφορικές, γνωστικές και ψυχολογικές αιτίες)
Χρονική διάρκεια & Ένταση επίδρασης :
Χρόνιο (μακροχρόνια επίδραση & ↑ ή ↓ έντασης)
Οξύ (βραχυχρόνια επίδραση & ↑ έντασης)
Πηγή Προέλευσης :
Σωματικό (καταβολή σωματικής δύναμης)
Περιβαλλοντικό (έκθεση σε περιβαλλοντικά φαινόμενα)
Ψυχολογικό (συμπεριφορικές, γνωστικές και ψυχολογικές αιτίες)
Χρονική διάρκεια & Ένταση επίδρασης :
Χρόνιο (μακροχρόνια επίδραση & ↑ ή ↓ έντασης)
Οξύ (βραχυχρόνια επίδραση & ↑ έντασης)
Εάν οι αρχικές αντιδράσεις προσαρμογής που προκαλεί το οξύ στρες συνεχιστούν και δε δημιουργηθούν μηχανισμοί επιστροφής σε ήρεμη κατάσταση τότε το συνεχιζόμενο στρες συσσωρεύεται σταδιακά και διαχρονικά και η χρόνια υποβολή του οργανισμού στις επιπτώσεις του στρες έχει αθροιστικό αποτέλεσμα με αντίκτυπο στην ψυχοσωματική υγεία του ατόμου και κατ΄ επέκταση στην ποιότητα ζωής του.
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΣΤΡΕΣ
Ενεργοποίηση Άξονα
Υποθάλαμος
Υπόφυση
Επινεφρίδια
Ο Εγκέφαλος άμεσα δίνει εντολή στον μυελό των επινεφριδίων να απελευθερωθεί επινεφρίνη και νορεπινεφρίνη.
v Ο υποθάλαμος του Εγκεφάλου και η υπόφυση ενεργοποιούν τον φλοιό των επινεφριδίων, ώστε να απελευθερωθεί κορτιζόλη και άλλες ορμόνες.
v Πολλά νευρικά κυκλώματα συμμετέχουν στη προσαρμογή της συμπεριφοράς, όπως είναι η αυξημένη διέγερση, η επικέντρωση της προσοχής, μειωμένη αντίληψη του πόνου, κ.α.
v Η συνδυασμένη δράση των τριών προηγουμένων παραγόντων διατηρεί την εσωτερική ισορροπία (ομοιόσταση), αυξάνει την παραγωγή και αξιοποίηση της ενέργειας, ρυθμίζει τους ηλεκτρολύτες και την ισορροπία των υγρών στο σώμα.
Ακόμη, ενεργοποιεί ταχύτατη αντίδραση από το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ-ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ:
ü κατάθλιψη
ü υψηλή αρτηριακή πίεση
ü καρδιολογικές παθήσεις
ü γαστρεντερικές παθήσεις
ü κάποιοι τύποι καρκίνου
ü ημικρανίες
ü επεισόδια άσθματος
ü αυξομειώσεις του σακχάρου σε διαβητικούς
ü ευπάθεια σε λοιμώξεις
ü ψυχιατρικές παθήσεις όπως είναι η διαταραχή του μετατραυματικού στρες.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Αν και η εμφάνιση συγκεκριμένου βαθμού στρες είναι ωφελιμιστική για το άτομο*2 η χρόνια ενεργοποίησή του έχει αντίκτυπο στην ψυχοσωματική υγεία, την ευεξία και την ποιότητα ζωής αλλά και στην εργασιακή*3 και κοινωνική συναλλαγή του ατόμου.
Θεωρείται μία από τις γενεσιουργές αιτίες της φτώχειας, δεδομένου ότι τα οικονομικά αδύναμα άτομα έχουν υψηλότερα επίπεδα στρες συγκριτικά με τα άτομα που δεν αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες και πιθανολογείται ότι αποτελεί αιτία αυτοκτονιών για ορισμένη κατηγορία επαγγελματιών υγείας.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*1 Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός αυτών σε ένα δεδομένο χρόνο και όσο μεγαλύτερη η συνδυασμένη συχνότητά τους , ανάλογες είναι και οι πιθανότητες να Εμφανίσουμε μια αντίδραση είτε σωματική είτε συναισθηματική. Η ένταση της αντίδρασης σχετίζεται με τη σπουδαιότητα αυτών.
*2 Πολλά άτομα δημιουργούν σκόπιμα λίγο στρες στη ζωή τους για να προφυλάσσονται από την αίσθηση της ανιαρής καθημερινότητά τους.
*3 Έρευνα της Υπηρεσίας Υγείας και Ασφάλειας στη Βρετανία έδειξε ότι μισό εκατομμύριο άτομα πάσχουν από ασθένειες που σχετίζονται με το στρες στην εργασία και πιθανόν ο αριθμός να είναι υποτιμημένος.
Θεόδωρος Αμπαρτζίδης
Νοσηλευτής Τ.Ε
Ψ.Ν.Θ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου